A Sociedade Agraria de Transformación (SAT) Latear, traballa desde xuño de 2019 neste proxecto. O resultado é o queixo 'Verbas'. Conta con fábrica propia e aínda que 'a curiscada' é un vento forte do norte, a explotación está xustamente ao outro lado de onde sopra o vento. Todo isto a catro quilómetros da capitalidade do nomeado municipio coruñés.
Do centro de produción sai, fundamentalmente, queixo semicurado, que se pon á venda despois de arredor dun mes. Está elaborado con leite crú, ecolóxico e non leva nada que non sexa leite, callo e sal.
Produción ecolóxica
Esta SAT está formada por tres explotacións que comezaron en 2008 a produción en ecolóxico e que sempre andiveron matinando na idea de pasar á transformación. O leite, que se lle vende á Casa Grande de Xanceda, foise empezando a utilizar en parte para fabricación propia. De aquí san hai uns meses queixos artesáns. Múnguense as vacas e o leite vai directamente para a sala de callado, onde chega por gravidade, sen ningunha manipulación.
E aprovéitase a propia calor do leite, que sai cunha temperatura duns 32, 33 ou 34 graos, que é a ideal para callalo. Isto, ademais dun aforro enerxético, permite que se manteña intacto e non perda calidade.
Jesús Pereira, de Gandería Pear; José Luis Segade, de Casa do Xordo; e Pilar Castro, de Gandería Curiscada, son os artífices deste proxecto. Entre os tres non chegan ás duascentas cabezas de gando. A produción de queixo é pequeña e a Casa Grande de Xanceda segue a ser receptora de leite.
En todo este proceso é fundamental, de cara ao futuro, dispor dunha rede de tendas gourmet nas que colocar os produtos. Pero todo está a empezar para a SAT Latear, que saca moi poucas pezas para un mercado incipiente e que tivo na pasada Festa do Queixo de Arzúa a súa primeira experiencia. Santiago, A Coruña e Lugo son a curto prazo os puntos de venda nos que primeiro se pensou.
'Comer e cantar'
E queda por desvelar o segredo de 'comer e cantar'. Envolvendo cada queixo, a modo de etiqueta, lense propostas o verbas diversas, de poemas ou cantares populares galegos como: "O que é meu é meu e é teu, que non quero que andes dicindo, que tumba que dálle, que tal que sei eu" (cantiga popular / letra de O paraugas do Xosé); "Tamén eu choro, cando non alumean, meu ben, eses teus ollos" (cantiga popular / Letra de 'Fisterra', musicada por grupos como Treixadura ou Luar na Lubre); ou "O mar tamén ten amores, o mar tamén ten muller. Está casado coa area, dalle bicos cantos quer" (Cantiga popular / O sacristán de Coimbra).
A esencia, agora e no futuro, será para esta SAT arzuá producir o leite co que elaborar produtos propios, baixo esas premisas de artesanía e ecoloxismo.