Queixos Pacita ofrece un produto familiar, tradicional, natural. Empezou hai máis de trinta anos, e foi en 2002 cando  montou a queixería. Trátase dun queixo elaborado con leite cru, de produción propia, artesano, que ofrece todas as posibilidades: fresco, cremoso,  semicurado e curado. E levan arredor de catro años cun novo produto, tamén de gran aceptación: o queixo picante.

Diariamente, fabrican entre 180 e 200 quilogramos de queixo e concentran os seus puntos de venda en parte en Galicia, Madrid, Barcelona ou Valencia. E venden tamén algún queixo fóra de España.

Arredor dun 5 por cento da produción desta empresa da parroquia friolense de Vilafiz, en Lugo -que conta con catro traballadores- vai parar ao mercado español. Unha boa parte da produción queda na súa zona de influencia natural. O sistema de distribución para o mercado próximo é a distribución propia, mediante furgoneta con frío. supermercados e tendas da contorna son os puntos de venda habituais dos seus produtos. Son vacas que están en pastoreo e hai detrás de todo isto o respaldo da certificación de calidade.

Consiste nunha produción tracional e limitada, xa que considera o fabricante que o máis importante é garantir sempre a calidade e o "exquisito" sabor das varidades que ofrece. Dispón de sala de ordeño propia, tanques de frío e procesado, así como dos controis sanitarios que garanten a calidade dun leite que se produce na montaña lucense, a 700 metros de altitude.  Ten 150 vacas propias en produción.

"Primeiro entre 'picantes'

Xunto coas bondades do leite cru e coa aceptación que ten esta modalidade de fabricación, Queixos Pacita ten tamén un bo número de entusiastas do seu queixo picante, do que pode alardear que se tata do primeiro destas características que se fixo en Galicia, segundo conta a responsable desta empresa familiar, María Paz Vega Corral, quen non dubida en sinalar que "este é orixinal", que agora hai copias, "pero que o orixinal é este".

A forza da feira de Friol
​
A celebración cada ano -e van xa 26 edicións- da feira dos queixos de Friol e tamén dun dos mellores pans que se fai en Galicia  (na parroquia de Ousá), foi e segue a ser un escaparate fundamental para a proxección do queixo da comarca en xeral e do municipio en particular. Friol está en terras da Denominación da Arzúa-Ulloa, aínda que non está acollido á mesma.

Neste medio século sobrepasado de feiral, veu ao municipio xente de toda Galicia, que foi coñecendo este queixo grazas ao evento. Agora véndese cada ano neste encontro moito menos producto, pero segue sendo importante nesa proxección exterior. Para a última edición da Feira do Queixo de Friol e Pan de Ousá, Queixos Pacita levou uns 1.200 queixos.

Non desaproveita a empresa as novas tecnoloxías para vender por internet, con algúns mercados xa referidos como o madrileño ou outros como as Illas Canarias. Polo de agora, estas vendas prodúcense sen recargos, un aliciente máis para achegarse a uns bos queixos como estes. 
​

De Don Crisanto (Tetilla e San Simón da Costa) a Santo André (Cebreiro curado), pasando por Dona Cobina (Arzúa-Ulloa), Gran Despensa Real Abadía de Samos (Cebreiro) e Artelac (Arzúa-Ulloa Curado). Todos eles son os afortunados cos Premios da  XXI Cata dos Queixos de Galicia, que onte se entregaron nun acto celebrado en Santiago de Compostela.

Os afortunados terán este ano que entra, sen dúbida, un lugar destacado nas preferencias dos consumidores, interesados polos polas novidades que sempre supoñen as medallas de ouro, prata en bronce coas que se recoñecen os mellores queixos acollidos ás catro denominacións de orixe protexidas galegas.

A Queixería Don Crisanto (Vilalba-Lugo) acadou este ano nada menos que as medallas de ouro das denominacións Tetilla e San Simón da Costa; Dona Cobina, con fábrica en A Golada (Pontevedra), recibiu o galardón de ouro na denominación Arzúa-Ulloa;  e Gran Despensa Real Abadía  de Samos (Samos-Lugo) obtivo idéntico premio na denominación Cebreiro. Para os queixos curados, o ouro foi nesta ocasión para Artelac (Antas de Ulla-Lugo), na denominación Arzúa-Ulloa;  e para a Queixería Santo André (Castroverde-Lugo), na denominación Cebreiro.

Máis de 34 millóns de facturación

As catro denominacións de queixos galegas facturan máis de 34 millóns de euros, segundo descatou hoxe o presidente la Xunta, Alberto Núñez Feijóo, na entrega dos premios. É unha cifra importante, que permite que tanto a Denominación Arzúa-Ulloa como a do Queixo Tetilla se sitúen nas primeiras posicións nas listas de vendas dos queixos españoles. Por produto comercializado, o Arzúa-Ulloa está no segundo lugar, e no cuarto o Tetilla, unha relación que queda no segundo e quinto lugar, respectivamente, se se fala do valor económico.

No acto estivo tamén o conselleiro do Medio Rural, José González, quen fixo fincapé na excelencia dos queixos galegos, ensalzando, en xeral, a "extraordinaria" calidade dos produtos agroalimentarios da comunidade autónoma. 
​

Cada ano, cando se achega o Nadal, hai tres convocatorias  importantes para  os queixos autonómicos. A primeira delas é a Cata dos Queixos de Galicia, que acaba de celebrarse e da que nunhas semanas se coñecerán os gañadores. As outras son o Word Cheasse Awards, con ampla participación e recoñecemento aos queixos galegos, e os Premios Alimentos de España, que anualmente desenvolve o Ministerio de  Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente.

Na Cata dos Queixos de Galicia, que entrou este ano na súa XXI edición, presentáronse 70 mostras de 59 queixerías, das que 27 corresponderon á denominación Queixo de Tetilla, 19 á denominación Arzúa-Ulloa, nove á de Arzúa-Ulloa Curado, dez á de San Simón da Costa, catro á do Cebreiro e dúas á do Cebreiro Curado. A data da entrega dos premios aínda non se coñece.

Premios Alimentos de España

Da convocatoria da que si se coñecen xa os gañadores é a dos Premios Alimentos de España 2017, que recoñecen a excelencia dos mellores alimentos de España, ao tempo que reivindican o papel clave da gastronomía.

A Queixería Don Crisanto, do municipio lucense de Vilalba (Lugo) recibíu o pasado xoves, 29 de novembro, o Premio Especial ao mellor Queixo de España, un recoñecemento para este produto da Denominación de Orixe Protexida San Simón da Costa que se viu acompañado con outro galardón: o do mellor queixo madurado de vaca.
​
Pero non é a primeira vez que este fabricante da Terra Chá obtén o recoñecemento de ser o mellor queixo de España. Idéntico galardón lle correspondeu na cata do pasado ano.
​

16 medallas nos World Cheese Awards 2018

E, dos mellores queixos galegos e españois, aos mellores no panorama internacional, xa que o pasado sábado, 3 de novembro, se celebrou en Bergen (Noruega) o concurso World Cheese Awards, un encontro do que sae, cada ano, o mellor queixo do mundo.

En total, sometéronse ao parecer do xurado un total de 3.472 queixos - 471 máis que na edición do ano pasado-, procedentes de 41 países.  

Dos galegos que se presentaron, 16 -pertencentes a 12 queixerías- lograron unha medalla.  A única de ouro foi para A Cooperativa Campo Capela, polo seu queixo O Mouro que tamén recibíu outra de bronce polo de Tetilla, elaborado con leite crú.

O reparto das 15 medallas restantes para os queixos galegos foi o seguinte:
​

• Queixería Prestes: unha medalla de bronce (queixo de cabra); unha de prata (queixo San Simón da Costa);  e outra de bronce (queixo azul Lara&Sara).
• Cooperativa Galega 'Como Cabras': dúas medallas de bronce polo seu queixo de cabra Touza Vella.
• A Meixoeira Sociedade Cooperativa Galega: unha medalla de prata polo seu queixo curado
• Quesos Feijóo: unha medalla de prata polo seu queixo de cabra semicurado en adega.
• Queixería Cas Leiras: unha medalla de prata para o seu queixo San Simón da Costa.
• Queserías Sarrianas: unha medalla bronce polo seu queixo curado de ovella.
• Queixería Barral: unha medalla de bronce polo seu queixo Tetilla
• Cortes de Muar: dúas medallas de bronce para os queixos Vello Marigold e Mimosa.​
• Alimentos Ruta Xacobea: unha medalla de bronce para seu queixo Arzúa-Ulloa e outra, tamén de bronce, para o seu Tetilla.

 
 

A semana que conclúe foi a elixida para a celebración das Cata de Queixos de Galicia, que entra este ano na súa XXI edición. Nesta ocasión participan 59 queixerías, cun total de 70 mostras . No ano 2017 participaron 64 mostras das catro denominacións de orixe, fronte as 66 do ano 2016.

Os especialistas traballaron durante horas, o xoves e o venres, na cata de 27 mostras na categoría do queixo de Tetilla, 18 na de Arzúa-Ulloa, nove na de Arzúa-Ulloa curado, dez  na de San Simón da Costa e catro na do Cebreiro. Nesta ocasión, amplíase unha categoría específica para o Cebreiro curado con otras dúas mostras.

Celebrada a cata, e recollidas xa as diversas valoracións dos catadores, queda agora por escoller un gañador para cada un dos tipos de queixo, proceso no que, si non hai novidades, haberá gañardóns tamén para os segundos e terceiros clasificados. O habitual é que se dean a coñecer os galadoados nunha gala que coincide coa cata de meles de Galicia e que, probablemente, se celebre antes de que remate o ano.

Doce sumillers-expertos
​
A responsable da organización do certame é a Axencia Galega da Calidade Agroalimentaria (Agacal), da Consellería de Medio Rural, en colaboración con consellos reguladores das catro denominacións de orixe de queixos de Galicia.  Nesta cata participaron doce sumilleres-expertos.

Despois dunha ameaza de mal tempo con nome de furacán o sábado e dunha chuvia torrencial na madrugada do domingo, o recinto cuberto da Feira do Queixo do Eume e Mel de Goente aguantou e poido adornar e defender a xornada coas novidades previstas. Lonxe de pensar en que este encontro puidese ir a menos ou desaparecer, polo retraso na convocatoria, o alcalde das Pontes de García Rodríguez, Valentín González, sinalou que, ao contrario, é obxectivo agora que haxa cada vez unha maior proxeción do queixo galego neste encontro anual.

Non sendo bo o día, coa ameaza de 'alerta laranxa' , recoñeceu o alcalde da localidade coruñesa a boa afluencia de xente. Para o rexedor municipal, a celebración do décimo aniversario era "unha alternativa a facer algo especial",e recoñeceu que, en 2017,  a convocatoria "funcionou moi ben", ao igual que nesta nova edición.

Destacu que este fin de semana, acudiron novos postos de queixos que non se fan na parroquia, o cal dixo que é "unha nova liña enriquecedora que se quere ampliar considerablemente". Engadiu que se trata dunha festa de exaltación do queixo e do mel e que, polo tanto, as comida non é a protagonista, xa que "o churrasco podes facelo calquera día do ano", argumentou.

Confirmou nestre sentido que na próxima edición da feira, no sería de estrañar que houbese dez ou doce postos de queixo máis, pero  de toda Galicia, xa que o que non se vai atender é a que o protagonismo sexa o dunha comida parroquial e que, en adiante, ese protagonismo pasaran a a telo os queixos.

Recoñeceu Valentín González que a celebración do encontro en outubro atende moi especialmente á produción do mel. Polo que, se se adiantase o feiral ao mes de agosto, o mel non sería o deste ano,  " e o que aquí se vende, e un mel fresco", argumentou.
Foron diversas as novidades deste  ano, en especial para os nenos, e non faltaron clásicos como os freixós, que camiño das dúas da tarde xa non se podían adquirir, á espera dos previstos para a meranda. Coincidindo coa hora do almorzo, xa se venderán 225 ducias de freixós.  

A Feira do Queixo do Eume e Mel de Goente celebra este domingo, 14 de outubro, nova edición. Chega, deste xeito, aos  seus primeiros dez anos promocionando dous dos seus produtos estrela, cuxa elaboración está centralizada en dúas parroquias do municipio coruñés de As Pontes de García Rodríguez:  A Faeira e Goente.

O feiral abrirá as súas portas ás dez da mañá, coa apertura dos postos de mel e queixo dos produtores locais e coa aportación de diversos artesáns procedentes de distintos  puntos de Galicia.

Seguindo o programa de actividades, ás 12 da mañá, porase en marcha un obradoiro de balde para a elaboración de queixos, dirixido aos nenos. A proposta inclúe todo o proceso, desde o munguido das vacas para a obtención do leite fresco ata o etiquetado do produto.

Media hora despois, comezará a mostra de xantares e una degustación a cargo de Pata Celta, actividades coas que se pretenden por en valor os produtos gastronómicos locais nunha cociña na que a innovación e tradición van da man. Non faltará, xa que logo, o potencial do queixo e do mel nos fogóns.

Despois da comida popular, ás 16,30 horas celebrarase un novo obradoiro de queixo -neste caso para o público en xeral-  e, ás 17 horas, o cómico David Perdomo ofrecerá un entretido monólogo. Ás 19 horas entregaranse os premios dos sorteos convocados e procederase á clausura da feira.
​
Durante toda a xornada, os organizadores apuntan que haberá postos de comida, incluída a 'gastroneta'  Andarubel, que ofrecerá as súas coñecidas hamburguesas autóctonas, nas que o queixo -neste caso o queixo local- é un dos protagonistas. 

A Festa do Requeixo da Capela congregou hoxe a máis de 5.000 persoas na súa trixésima edición, na que se puxeron á venda arredor de 6.000 terrinas deste prezado produto da comarca coruñesa do Eume. A xornada estivo marcada polo bo tempo e por unha ampla oferta expositora, con  28 vendedores nas carpas e outros 60 repartidos por todo o recinto feiral.

Entre as novidades, este ano acudiron representacións da denominación de orixe Rías Baixas e da Ribeira Sacra. A ambientación da festa foi nesta ocasión, "moi rural", segundo resaltou a xerente da Cooperativa Campo Capela, Ana Vence, xa que se pretendeu facer un encontro con múltiples connotacións ao campo galego e cunha orientación destinada tamén aos nenos, con xogos como un laberinto e outros motivos como un tractor ou unha vaca e unha araña xigantes, todo elaborado a partir de pacas e rolos de herba seca.

A Cooperativa Campo Capela, que xunto co concello e coa colaboración veciñal, organizan este encontro, sacou este ano un novo produto, un queixo de inverno que non estivo hoxe á venda, xa que se fixo con leite recollido entre setembro e marzo e xa se esgotou.

O pregón

O pregón deste ano estivo adicado ao mestre e escritor Xabier P. Docampo, finado o pasado mes de xuño na Coruña. Foi pronunciado polo seu fillo, Xabier, fotógrafo e ilustrador, que teceu a historia voltando a moito tempo atrás, antes de que houbera gando na casa.
Argumentou que o único vestixio que ao parecer hai no mundo dese proceso no que o gando pasou de ser bravo a doméstico está en Galicia. Aquí atopouse o corpo dunha muller que os científicos lle puxeron de nome Elba. Era persoa nova e morreu nun accidente cando a  acompañaban bois e vacas, que daquela aínda eran salvaxes e as vacas aínda non se deixaban muxir.

Puxo  o pregoeiro a Elba nesta historia como a inventora dos nomes dos animais, un primeiro e fundamental paso para a súa domesticación, aínda que tiveran que pasar miles de anos para que as vacas chegaran a deixarse munguir. E lembrou que concluíron os científicos que aínda que non era do lugar onde morrera, Elba perdeu a vida "nun terreo de rochas graníticas, como é A Capela e de gando salvaxe que aquí tanto hai".

Receitas con requeixo

Para a ocasión, convocouse tamén unha nova edición do concurso de receitas con requeixo, tanto para pratos doces como para para pratos salgados, con premios para os dous primeiros clasificados.
​
Houbo igualmente exposicións de artesanía ou maquinaria agrícola, degustación de produtos, e boa música durante toda a xornada, que rematou cunha noite folk amenizada por 'Tiruleque' e 'A Roda'.

Todos os anos, nos últimos trinta, coincidindo co domingo co que pecha o mes de agosto, o municipio coruñés da Capela exalta un dos seus productos máis prezados: o requeixo. Conxuga o encontro tradición e popularidade, nunha comarca -a do Eume - que en cada convocatoria concita a participación de miles de asistentes, que degustan na propia localidade o producto, como sobremesa. Pero son moitos tamén os que o levan para convidar a familiares e amigos. 
 
É este o segundo ano no que o concello oferta aos visitantes unhas instalacións moito máis amplas. Hai espazo para case todo, incluídos un amplos e repatidos aparcadoiros e unha chaira para darlle acubillo aos amantes da música, que terán a oportunidade de desfrutar das evolucións  de formacións como Lendas Ártabras, No Cómbaro, Abrindo Rejo e a Brincadeira. Na noite do domingo, en clave de folk, será tempo de Tiruleque e A Roda.
​
A Festa do Requeixo da Capela é esforzo no que ademais do concello traballan os propios viciños é a Cooperativa de Produtos do Campo da Capela. Entre os moitos produtos da coopetiva, están diversas varidades de queixos elaborados con leite cru, entre elas a súa recoñecida Tetilla.

Iniciado o último decenio do século pasado, púñase en marcha na vilalbesa parroquia de San Simón da Costa unha das fábricas cuxa contribución non fixo máis que impulsar un dos queixos galegos máis estimados, con máis sona e cun futuro que para eles quixesen outros moitos produtos do país. Queixería don Gabino entrecrúzase e barállase na historia recente coa doutras fábricas que tiveron un teñen orixe no lugar onde se fai un queixo para moitos difícil de repetir.

Don Gabino púxose en marcha -ao tempo que o fixeron outras cinco pequenas empresas- con gando propio. O modelo era unha miniqueixería. Algo despois, cando as vendas foron axudando, comezou a tomar novas dimensións a fabricación, con algo de leite engadido que, pasando o tempo, chegou a ser xa un recurso externo definitivo.

Eran aqueles, tempos nos que, coa alternativa co vacuno de carne, ao queixo se lle sacaba  un certo redemento. Aínda que campaba daquela a sombra tan alongada como europea da taxa do leite, e aquelas multas por sobreprodución que tantos desgustos lle trouxeron aos gandeiros.

Son todas estas, pinceladas que traza Cristina Román Candemil, que xunto  coa súa parella, Iván Díaz Souto, traballan día a día na elaboración do producto. Tomaron man do negocio no 2014, ano no que se xubilaron os impulsores do proxecto. E, pois, empresa familar.

No que se refiere a produción, apunta Cristina Román que no inicio comezaron cuns sete queixos ao día. Hoxe elaboran arredor duns 40 por xornada. Apuntan que "non son moitos", porque  se trata dunha quexería pequena, sen moita produción. Poderían ser, anualmente, da orde dos dez mil quilogramos os que preparan para o mercado.

As ventas, ademais da facerse na tenda da queixería, teñen saída para esta marca en múltiples feiras galegas, así como en pequenas tendas. Se acaso, buscan a proxeción do seu San Simón nalgúns puntos de Asturias e Cantabria, e algo de mercado "fóra de España, pero pouco", apunta Cristina Román, que recoñece que non están na avanzada organizada de produtores do San Simón que están promovendo ventas fóra de España, porque, pola dimensión da fábrica, "non nos compensa estar aí", sinala.

Para gustos…, hai afumados

Non oculta que están satisfeitos en Don Gabino  coa produción e coa calidade, porque entende que sexa cal sexa o fabricante deste queixo da comarca vilalbesa, a súa elaboración e sempre atractiva -afumando ou salgando mais no menos, ou  aplicando pequeñas vantaxes ou recursos-. Todo iso  marca as diferencias para os compradores.

Don Gabino pon no mercado o San Simón da Costa de sempre, cunha curación mínima de 30 días para os formatos pequeños e 45 para os grandes, cun producto estrela de seis a oito meses de curación, sen olvidar, claro o patelo (o queixo galego do país de sempre).

O mundo dos queixos galegos ten desde hai uns meses un novo fabricante, Casa Zolle (Friol, Lugo), que aproveitou a celebración da última Feira do Queixo e Pan de Ousá para facer a súa presentación oficial. Á fronte da empresa está Ovidio Zolle Vázquez, que fala dunha fábrica artesanal coa referencia dun produto sen denominación de orixe que pretende, fundamentalmente, divulgar e confrontar o queixo lucense de Friol "coa calidade máis grande que hai", afirma.

Non repara Ovidio Pérez en ponderar as bondades do queixo do municipio, do que di "se fai só", polas explotacións, "que aportan leite galego cento por cento", o que supón que se trata "dun produto diferenciado, con vacas de pastoreo", destaca.

A partir de aí, argumenta este fabricante que o leite pasa por uns circuítos pechados, en salas independentes, nos que se lle bota o sal, o cuallo e o fermento. Logo, vén unha curación na que se persegue obter "un queixo manteigoso, un queixo cremoso e un queixo vivo", que logo hai que coidar moito para evitar que críe mofo.

Leite crú

O produto que sae desta fábrica é queixo elaborado a partir de leite cru, aínda que sinala Ovidio Zolle que conta cun pasteurizador que se está utilizando, exclusivamente, "para quentar a camisa da cuba" con obxecto de que o leite estea á temperatura que esixe o xefe de fábrica.
E fai o queixo con leite crú porque é o que lle piden os consumidores. Acaba de empezar e ten unha importante cantidade de produto para vender non so no mercado galego, senón noutros de referencia tan importantes como o madrileño ou o catalán, "para os que se busca ter sempre queixo dabondo para atender a demanda que se produza".

Casa Zolle non ten vacas propias, traballa coa Cooperativa de Friol, á que lle pide unhas calidades determinadas tanto en proteínas como en bactereoloxía. Son vacas de pastoreo galegas.

O mercado manda

Nos inicios, coincidindo coa celebración da última Feira do Queixo e Pan de Ousá, a previsión era producir uns 400 queixos diarios, que supoñen uns 120.000 ao ano. Pero a fábrica ten capacidade para triplicar a produción. "Todo está preparado para iso", sinala, polo que  dependerá do que o mercado demande en cada momento.

Casa Zolle é unha sociedade limitada única, con sede no polígono industrial municipal e unha pequena plantilla de traballadores. Recalca este queixeiro que o principal obxectivo da fábrica é proxectar o queixo de Friol, que insiste en que "é un produto moi demandado non so na comarca ou en Galicia, senón tamén en España".  
​